Bệnh viện Đa Khoa Gò Vấp

Dịch bệnh lây truyền từ động vật sang người (zoonotic diseases) đang trở thành mối đe dọa lớn đối với sức khỏe cộng đồng, đặc biệt trong bối cảnh thời tiết thất thường, giao thương quốc tế gia tăng và thói quen chăn nuôi, giết mổ nhỏ lẻ còn phổ biến tại Việt Nam. Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, trong 3 tháng đầu năm 2025, cả nước đã ghi nhận nhiều ổ dịch nguy hiểm như Cúm gia cầm A/H5N1, Dịch tả lợn Châu Phi, Lở mồm long móng, Viêm da nổi cục và đặc biệt là bệnh Dại với 20 ca tử vong tại 13 tỉnh. Trước tình hình này, Bệnh viện quận Gò Vấp khuyến khích người dân nâng cao nhận thức và thực hiện các biện pháp phòng chống dịch bệnh để bảo vệ sức khỏe bản thân, gia đình và cộng đồng.

Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về các loại dịch bệnh lây từ động vật sang người, nguy cơ lây nhiễm, cũng như các biện pháp phòng ngừa hiệu quả mà người dân có thể áp dụng ngay trong cuộc sống hàng ngày.

1. Thực trạng dịch bệnh lây truyền từ động vật sang người tại Việt Nam

- Theo báo cáo từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường, 3 tháng đầu năm 2025 ghi nhận:

• 6 ổ dịch Cúm gia cầm A/H5N1 tại 4 tỉnh, thành phố, với hơn 18.926 con gia cầm bị tiêu hủy.
• 84 ổ dịch Dịch tả lợn Châu Phi tại 22 tỉnh, thành phố, tiêu hủy 5.200 con lợn.
• 7 tỉnh có ổ dịch Lở mồm long móng và 5 tỉnh ghi nhận ổ dịch Viêm da nổi cục.
• Bệnh Dại: 20 người tử vong tại 13 tỉnh, 80 động vật nghi mắc bệnh bị tiêu hủy tại 22 tỉnh, thành phố.
• Đặc biệt, bệnh Dại đang có dấu hiệu gia tăng nghiêm trọng. Năm 2024, cả nước ghi nhận 27 ca tử vong do bệnh Dại, tăng gần gấp ba lần so với cùng kỳ năm 2023. Theo Cục Y tế dự phòng, các ca bệnh Dại thường tăng cao vào mùa hè (tháng 8-9), nhưng năm 2024 đã ghi nhận sự gia tăng đột biến ngay từ 2 tháng đầu năm.
• Các bệnh như Dại, Cúm gia cầm, hay Liên cầu lợn có tỷ lệ tử vong cao nếu không được điều trị kịp thời.
• Theo số liệu của HCDC Năm 2023, Việt Nam đã chi khoảng 800 tỷ đồng cho vắc-xin và huyết thanh kháng Dại cho người, chưa kể chi phí cho vắc-xin động vật và các thiệt hại khác.
• Môi trường: Việc vứt xác động vật chết bừa bãi gây ô nhiễm môi trường, tạo điều kiện cho mầm bệnh lây lan.

- Nguy cơ từ thói quen sinh hoạt và môi trường

Việt Nam là một trong những điểm nóng về dịch bệnh lây từ động vật sang người do nhiều yếu tố: “Thời tiết thất thường tạo điều kiện cho mầm bệnh phát triển. Giao thương và vận chuyển động vật qua biên giới khó kiểm soát, làm tăng nguy cơ lây lan dịch bệnh. Nhiều hộ gia đình nuôi thả tự do chó, mèo, gia cầm, không tiêm vắc-xin phòng bệnh, dẫn đến dịch bệnh dễ lây lan. Một số người dân vẫn tiêu thụ tiết canh, thịt gia súc, gia cầm chưa nấu chín hoặc không rõ nguồn gốc, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh như liên cầu lợn, bệnh than, hay giun sán.

- Tác động của dịch bệnh

-Một số hình ảnh minh hoạ

(Hình ảnh minh hoạ tiêm phòng Cúm gia cầm A/H5N1)

(Hình ảnh minh họa: Các bệnh lây từ động vật sang người (nguồn: HCDC)

2. Các bệnh lây truyền từ động vật sang người phổ biến

Dưới đây là một số bệnh lây truyền từ động vật sang người phổ biến tại Việt Nam, kèm theo tác nhân gây bệnh, động vật liên quan và cách lây truyền:

3. Hướng dẫn phòng chống dịch bệnh lây từ động vật sang người

Để bảo vệ bản thân và gia đình khỏi các bệnh lây từ động vật, người dân cần thực hiện các biện pháp sau:

3.1. Đối với người dân

- Rửa tay thường xuyên: Dùng xà phòng rửa tay sau khi tiếp xúc với động vật, phân động vật hoặc các bề mặt nghi nhiễm bẩn.

- Nấu chín thực phẩm: Không ăn tiết canh, thịt gia súc, gia cầm chưa nấu chín. Chỉ mua thực phẩm có nguồn gốc rõ ràng, đã được kiểm dịch.

- Tránh tiếp xúc với động vật bệnh: Không chạm vào gia cầm, gia súc chết bất thường. Nếu phát hiện, báo ngay cho cơ quan thú y.

- Tiêm vắc-xin cho thú cưng: Đưa chó, mèo đi tiêm vắc-xin phòng Dại định kỳ. Đeo rọ mõm cho chó khi ra đường hoặc nơi công cộng.

- Bảo vệ trẻ em: Dạy trẻ không chơi với chó, mèo lạ. Nếu trẻ bị cắn, cần đưa đến cơ sở y tế ngay để tiêm vắc-xin phòng Dại.

- Vệ sinh chuồng trại: Thường xuyên vệ sinh nơi nuôi nhốt gia súc, gia cầm, áp dụng các biện pháp an toàn sinh học.

3.2. Đối với người chăn nuôi

- Tiêm vắc-xin định kỳ: Đảm bảo gia súc, gia cầm được tiêm vắc-xin phòng các bệnh như Cúm gia cầm, Lở mồm long móng, Dịch tả lợn Châu Phi.

- Giám sát sức khỏe vật nuôi: Theo dõi đàn vật nuôi thường xuyên, báo cáo ngay khi phát hiện dấu hiệu bất thường (bỏ ăn, sốt, chết hàng loạt).

- Xây dựng vùng chăn nuôi an toàn: Áp dụng các tiêu chuẩn an toàn sinh học, khử trùng chuồng trại, kiểm soát người và phương tiện ra vào khu vực chăn nuôi.

3.3. Hành động khi bị động vật cắn hoặc nghi ngờ mắc bệnh

- Xử lý vết thương: Rửa vết cắn ngay bằng xà phòng dưới vòi nước sạch trong 15 phút, sau đó sát trùng bằng cồn 70%.

- Đến cơ sở y tế ngay: Tiêm vắc-xin phòng Dại hoặc các biện pháp điều trị cần thiết, đặc biệt trong vòng 24 giờ đầu sau khi bị cắn.

- Theo dõi triệu chứng: Nếu có dấu hiệu sốt, đau đầu, mệt mỏi sau khi tiếp xúc với động vật bệnh, cần đi khám ngay tại Bệnh viện quận Gò Vấp hoặc cơ sở y tế gần nhất.

4. Vai trò của Bệnh viện quận Gò Vấp trong phòng chống dịch bệnh

Bệnh viện quận Gò Vấp, một bệnh viện hạng II trực thuộc Sở Y tế Thành phố Hồ Chí Minh, đang phối hợp chặt chẽ với các cơ quan y tế, thú y và chính quyền địa phương để triển khai các biện pháp phòng chống dịch bệnh lây từ động vật sang người.

- Tuyên truyền nâng cao nhận thức: Tổ chức các buổi truyền thông, phát tờ rơi, đăng bài viết trên website và mạng xã hội của bệnh viện để hướng dẫn người dân cách phòng bệnh.

- Giám sát dịch bệnh: Theo dõi chặt chẽ các ca bệnh nghi ngờ, đặc biệt là các trường hợp tiếp xúc với gia súc, gia cầm bệnh hoặc bị chó, mèo cắn.

- Chuẩn bị sẵn sàng ứng phó: Bệnh viện đã chuẩn bị cơ số thuốc, khu vực cách ly, và đội ngũ y tế sẵn sàng thu dung, điều trị bệnh nhân mắc các bệnh lây từ động vật.

- Phối hợp liên ngành: Làm việc với Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Thành phố Hồ Chí Minh để cập nhật thông tin dịch tễ, đảm bảo xử lý kịp thời các ổ dịch.

- Người dân có thể liên hệ Bệnh viện quận Gò Vấp qua số hotline hoặc đến trực tiếp bệnh viện để được tư vấn và hỗ trợ khi có các vấn đề liên quan đến dịch bệnh.

5. Kêu gọi sự vào cuộc của cộng đồng

Phòng chống dịch bệnh lây từ động vật sang người không chỉ là trách nhiệm của ngành y tế hay thú y mà cần sự chung tay của cả cộng đồng. Bệnh viện quận Gò Vấp kêu gọi người dân:

- Nâng cao ý thức: Tìm hiểu về các bệnh lây từ động vật và thực hiện các biện pháp phòng ngừa.

- Hợp tác với cơ quan chức năng: Báo cáo ngay khi phát hiện động vật bệnh, không giấu dịch hoặc vứt xác động vật bừa bãi.

- Tham gia tiêm phòng: Đưa thú cưng và gia súc, gia cầm đi tiêm vắc-xin đầy đủ, đúng lịch.

6. Kết luận

Dịch bệnh lây truyền từ động vật sang người đang diễn biến phức tạp, đòi hỏi sự nỗ lực của cả hệ thống chính trị và cộng đồng dân cư. Với vai trò là một bệnh viện hạng II trực thuộc Sở Y tế Thành phố Hồ Chí Minh, Bệnh viện quận Gò Vấp cam kết đồng hành cùng người dân trong việc phòng chống dịch bệnh, bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Mỗi hành động nhỏ như rửa tay thường xuyên, nấu chín thực phẩm, hay tiêm vắc-xin cho vật nuôi đều góp phần tạo nên lá chắn vững chắc trước các mối đe dọa từ dịch bệnh.

Hãy cùng chung tay, hành động ngay hôm nay để bảo vệ chính mình, gia đình và cộng đồng khỏi các bệnh lây từ động vật sang người!